ژینم وەک خەوێ هاتە پێش چاوی
کوردستان تێر تێر نەژیام لە ناوی
پێیدا بگەڕێم بێ کۆسپ و سنور
بە ڕاست و چەپدا بەرەو خوار و ژوور
ئێستا بە خەیاڵ دێمە سەیرانی
ئاخۆ چ ڕۆژێک دێمە سەیوانی
کامە ترۆپکەی سپی و بەرز بوو
کامە بەندەنی سەخت و سەوز بوو
کام مێرغوزارەی تەڕ و پاراو بوو
کام ڕۆژ ئاسمانی شین و هەساو بوو
گەر تا هەتایەش لە پێش چاو نەبن
تاسەی سەرنجیان هەر نایەن لە بن
دەمی کۆتایی وەرزی هاوینێ
کە «گوڵە جوتێرە» سەری دەردێنێ
دیسان ژینەوەی گیای وەرزی پایز
مژدە دەخاتە دڵی پەست و زیز
تیشکی هەتاوی پاش پەڵە باران
وە ڕەنگ دەهێنێ پەل و پۆی داران
تا دەمی پایز «کیڤار و ئەستێر»
لە کوێستان سەوزن «سا یادیان بەخێر»
زستان ڕەهێڵە و باران و بەفر
دەسڕێ تۆزی ڕێی ڕەشماڵ و کەپر
خۆزگە ئەخوازن گەنج بە ڕابردوو
بە چپەی دوانی ژوانی دوو بە دوو
گەنج پەکو پەکوی ڕابوردوویانە
کە نای بینینەوە ئاخ و ئۆفیانە
دێتەوە یادیان پۆلی نازداران
لە پێش تاوڵی بوون، دەمی ئێواران
چاو بە ئیشارەت، دەم بە پێکەنین
لە پەری جوانتر، هەرچەندەکەنین
ئاخ پایز وادێ وەرزی مردنە
وەرزی جودایی و پەنا بردنە
مەرگی سەوزە گیا، هی گوڵ و گوڵزار
کاتی زەرد بوونی گەڵا و گۆڵی دار
بە درێژی وەرزی زستان سەرانسەر
سەد نائومێدی سەختت دێتە بەر
هەتاکو بەهار دەگەڕێتەوە
لاپەڕەیەکی یاد ئەکرێتەوە
بەهار لەشکری هەور و لێشاوی
کە پڕ لە داخە، تێکڕای هەناوی
نیشانەی زستان پاک ئەشواتەوە
پیشی تووڕەیی چاک ئەخواتەوە
گوڵە حاجیلە، هێرۆ، نەستەرەن
مێلاقە، شلێر، شەقایق، سەوسەن
شەوبۆ، وەنەوشە، خاتوونە، نەسرین
لە ڕەنگی ئاڵ و سەوز و زەرد و شین
هەڵزو گیابەند و کەنێرە و کەما
بە شنەی فێنک دەکەونە سەما
لەگەڵ گیای ناسک وەکوو دڵداران
لەیەک دەئاڵێن هەموو بەهاران
کە پلوسکی گەورەی بەفراو ئەبینی
گەرەکتە دەمت بخەیتە بینی
لەسەر لوتکەی ڕاز دەڕژێنە خوارێ
دەیکەنە گرمە و هاژە بە جارێ
لەعل و مرواری، لەوان دەپرژێ
ئەفسوونی جوانی لەوان هەڵدەڕژێ
دەبێتە بازنەی حەوت ڕەنگی بەر خۆر
دەڕازێتەوە سروشت هەمە جۆر
لە دەم ئاوەڕۆی ئەو نشێوانە
جوانی بێ ڕادە و چەند و پێوانە
بەر ڕۆژ و نسێ و هەوراز و نەوی
بەرزی ئاسمان و ڕووبەری زەوی
هەستی هۆنەر و هەستی هونەرمەند
ناتوانێ دەری ببڕێ چۆن و چەند
جا وەرە سەیری پۆلی ڕەشماڵان
هاتوونەتەوە جێگاکەی ساڵان
پیرۆز و خونچە و نەشمیل و ئەستێ
یەک مەڕ ئەدۆشێ یەک ڕائەوەستێ
زارا و نەسرین و بەهار و کاڵێ
یەک بەرەو کانی یەک بەرەو ماڵێ
کیژی چاو مەستی ئەو هەوارانەن
فریشتەی ئاشتی ئەو کۆسارانەن
شەیدای شمشاڵی سەر بەردە بێرن
هەقیانە چونکە بەو جۆرە فێرن
بەڵام هەزار ئاخ، هەزار هەزار ئاخ
ئەمساڵ کۆچەری نایەنە ئێڵاخ
نابنە میوانی ئەمساڵی بنار
بێ ڕووناکییە بێ ئەوان بەهار
چۆڵە هەواری تەنگی «سلێمانی»
هی «دۆڵە کۆکێ و بەردە هەسانی»
هەواری«گوێزڵێ و چواس و بێ دەلان
گەوەڕە، زەڵێ، تووژەڵە، قۆرغان»
هەموویان چۆڵن وێران کراون
بەزۆر بۆ دەشتی گەرمێن براون
ئاخ بۆ ووڵاتمان لێ دەشێوێنن؟
دێهات و باخمان بۆ دەسووتێنن!
وەدەرمان دەنێن لە خاکی خۆمان
ئێمەش وەسیەتە و جێماوە بۆمان
کە سەر شۆڕ نەکەین لە ئاست داگیرکەر
ڕۆژێک دێت شەبەق دەیانکەینە دەر
1979/06/23
زیندانی موسڵ، بەشی سێدارە

#کوردستان
#باست_حەمە_غەریب
هۆنراوە: #شەهید_مەلا_عەلی
وەرگیرانی دەق: vejin.net

مامە کوڕنوو، ڕاکشاوی گردەکەی سەیوانەکەم
سەر ڕەحەت، دڵ بێ گرێ، گوێ شل کە بۆ داستانەکەم
سەیرە، بەزمە، هەڵپەڕینە، پڕ لە قاقا و خەندەیە
نەعرەتەی گوێ کەڕ ئەکا، جۆش و کوڵی سەیوانەکەم
ئەرخەوان سوورە، بەهارە، گوڵشەنە، ڕازاوەیە
دەشت و کۆ ڕەنگین و پڕشۆیە وەنەوشەی یانەکەم
خەرمەنی لالە لە کۆهساران و پێدەشت و نشێو
سوورترە لەو خوێنە باریوەی کوڵی گریانەکەم

دلبەران سرک و بەناز و ڕەوتی نەرم و ئیستەکەی
سەد توانج ئەگرێتە ئاهووی دەشتەکەی شێروانەکەم
هەڵبڕە چاوی نومایش تێر سەرنجی ورد بدە
وەک بەجێت هێشت وا نەماوە شارەکەی جارانەکەم
ئەو بەهارەی تۆ بەجێت هێشت پڕ برینی تازە بوو
پڕ لە ئافاتی لەپڕ بوو بۆ گوڵی ئینجانەکەم
ئەو گوڵەی ئاواتی کورد بوو بێتە پشکوتن دەمێ
ڕایوەشێنێ بای شەماڵی نەرمی کوردستانەکەم

ئەو کەسەی دەستی ئەنایە بین و قوڕگی ئەو گوڵە
چنگی خوێناوی ئەنایە ناو دڵە پڕژانەکەم
ئێمە ئارەق ڕشتن و بازوو وەشاندن، بێ خەوی
ئەو گڕ و پشکۆی ئەخستە ژێر بنی خەرمانەکەم

ئێستە وا خۆی دائەنێ بۆتە فریشتەی ئاسمان
بۆتە دوکتۆر و برینپێچی برینی گیانەکەم
مامە کوڕنوو چی بڵێم زیاتر لەوەی ‘خالس’ ئەڵێ:
فێست و ڕێوی و مێزەر و مەیموونە سەیری بانەکەم
وەک وتم: سەیرە لە بانە… یا وەکوو ‘نالی’ ئەڵێ:
زیندەگیم تاڵە کە زەلکاو بێ بە تیمارخانەکەم!

کوڕنوو: ئەحەی کوڕنوو، ناوی ئەحمەدی کوڕنووە لە زەمانی کاک ئەحمەدی شێخا نۆکی کوڵانووە، لەبەر ئەوەی پیاوێکی خۆش مەشرەب و قسەخۆش بووە و حەرەکاتی سەیر و سەمەرەی کردووە و بۆتە هۆی بەزم و پێکەنین و خۆشی، کاک ئەحمەد بردوویەتی بۆ حەج. پیاوێکی عاقڵ و هۆشمەند بووە و گاڵتەی بە ناهەمواری زەمانە هاتووە. خەڵکی شاری سلێمانی بووە و هەر لەوێش کۆچی دوایی کردووە.
گردی سەیوان: بەناوبانگترین گۆڕستانی شاری سلێمانییە کە ژمارەیێکی زۆر لە زانایان و شاعیرانی کورد لەوێدا نێژراون.
سەر ڕەحەت: مێشک هێمنە و بە هیچ کارێکی ناڕەواوە خەریک و ماندوو نییە.
گوێ شل کە: گوێ بگرە.
نەعرەتە: بۆ دەنگ و هاوارێکی بەرز و بەهێز بەکار دێت و وەک ئەڵێن: نەعرەتەی شێر یا نەڕەی شێر.
پڕ شۆیە: تەڕ و تووشە.
یانەکەم: خانەکەم، خانووەکەم.
سرک: ڕانەهاتووە، دەستەمۆ نەبوون.
ئێستەکەی: وەستانێکی ساتەوەختی.
دەشتەکەی شێروانەکەم: مەبەست لە دەشتی گەرمیانە و کەوتۆتە نێوان قەڵای شێروانەی لای دەربەندی خان و کفری و کەلار.
چاوی نومایش: چاوی بینایی و تەماشا کردن.
شارەکەی جارانەکەم: مەبەست لە شاری سولەیمانیی نازدار و پیرۆزە.
پڕ لە ئافاتی لەپڕ بوو: واتە پڕ بوو لە زیان بەخشین و کاری ترسناکی کۆت و پڕ… زۆر جار ئەوترێ: ئەم لافاوە بێ ئافات، بێ واتە، بێ زیان و بێ ترس بێت، بێ وەی بێ.
بێتە پشکوتن دەمێ:
دەمێ: واتە بۆ ساتێک بپشکوزێ.
بێ خەوی: بێداری، بە خەبەر، لێرەدا بە واتای ئێشک گرتن دێت.
خالس: نازناوی شیعری شاعیر.

قژکاڵی لێوئاڵی پرشنگی نیگاکاڵ
ئەی کچە جوانەکەی سەرگۆنا نەختێک ئاڵ
ئەی کچە مەنگەکەی بە دەنگی چپە دوو
گەندەمووی دەموچاو مەچەک هەڵنەگرتوو
ئەی ئەندام وردیلەی نەرمۆڵەی ئێسک سووک
ئەی بەرگی ساکارت دڵگیرتر لە هی بووک
ڕاستە من ڕێبوارم سەرپێیی ئەڕوانم
بەڵام وا جوانیی تۆ کاری کرد لە گیانم
ئەڵێی نەک هەر ئێستا عومرێکی درێژە
بەو دەست و پەنجانەت برینم ساڕێژە
ئەی کچە کاڵەکە جوانی تر با زۆر بن
لە باغچەی بەهارا گوڵباخی بەر خۆر بن
با ڕەنگیان پەرداخت بێ و جێگەیان سەرچڵ بێ
بە واتەی خەڵکی تر با ناویان شاگوڵ بێ
گیانی من بۆ تەڵێ وەنەوشە پەرۆشە
کە لە ژێر سێبەری تووتڕکا خامۆشە
لە هەموو ئاسمانا ئەستێرەی بەربەیان
ئەخاتە دڵی من هەستێکی سپی و جوان
لە تەختێک هەڵدەستێ هەزار و یەک نەغمە
ئەوەیان شیرینتر دێتە گوێم زۆر نزمە
کانییەکی ڕوونی بەر تریفەی مانگەشەو
لە بنیا بلەرزێ مرواریی زیخ و چەو
جوانترە لە لای من لە دەریای بێ سنوور
شەپۆلی باتە بەر تیژگی خۆر شڵپ و هووڕ
قژکاڵی لێوئاڵی پرشنگی نیگاکاڵ
ئەی کچە جوانەکەی سەرگۆنا نەختێک ئاڵ
دەربەست نیم ڕێبوارم دەربەست نیم ڕەوتەنیم
ئەزانی شپرزە و دەربەستی ئێجگار چیم؟
هی ئەوەی نیگارێک لە یادم کێشراوە
شۆخێکی نایابە بەڵام ئاخ بێ ناوە